آشنایی با انواع مسمومیت ها و راهکارهای پیشگیری از وقوع آنها

ايجاد استفراغ در فرد مسموم، هميشه بهترين راه خارج كردن سم از بدن نيست. همچنین باید ‏از خوراندن مايعات به فرد مسمومي كه بيهوش مي باشد، خودداري نمائيد.‏

لحظات اوليه پس از بروز مسموميت، براي نجات فرد مسموم حياتي مي باشد. بنابراین بلافاصله پس از برخورد با ‏موارد ‏مسموميت جهت دريافت اطلاعات صحيح با شماره تلفن 1490 یا 190 و يا 115 ‏تماس ‏بگيريد.
مهمترين راههاي ورود سموم به بدن راه خوراكي، تنفسي، پوستي و تزريقي است.
‏ايجاد استفراغ در فرد مسموم، هميشه بهترين راه خارج كردن سم از بدن نيست. همچنین باید ‏از خوراندن مايعات به فرد مسمومي كه بيهوش مي باشد، خودداري نمائيد.‏

مسمومیت ناشی از داروها و مواد مخدر

شايعترين علت بروز مسموميت در جهان، مصرف داروها بيش از مقادير درماني مي باشد. بهترین کار برای پیشگیری از خوردن دوز تکراری دارو، یادداشت کردن دفعات مصرف دارو می باشد.
بروز مسمومیت توسط برخی از داروها هرچند ممکن است منجر به مرگ نگردد ولی مقادیر بالای این داروها می توانند منجر به صدمات دائمی کبد و کلیه فرد مسموم شود.
همیشه داروها را مطابق با توصیه پزشک یا داروساز مصرف نمائید.
در برخورد با فرد مسموم غیر هوشیاری که در کنارش بسته های داروی خورده شده وجود دارد، ضمن حفظ خونسردی خود و عدم القاء استفراغ در این فرد، بسته های دارویی را همراه بیمار به بیمارستان ببرید.
فرآورده هاي تقلبي تمجيزك و نورجيزك، نه تنها سبب ترك اعتياد نمي شوند بلكه در اغلب آنها مواد سمي و كشنده وجود دارد.
سكته هاي قلبي و مغزي، تشنج، نارسايي كبد، كليه و تخريب سلولهاي مغزي و عضلاني از عوارض مسموميت با قرص اكستازي و شیشه مي باشند.
آيا مي دانيد مصرف همزمان مواد مخدر با برخي از داروهاي خواب آور و آرام بخش مي تواند سبب بروز مسموميت هاي شديد و حتي مرگ در فرد مصرف كننده گردد؟

بروز مسموميت ها در کودکان

مواد شيميايي، شوينده و سفيد كننده را در منزل در كمدهاي داراي قفل و دور از ديد و دسترس كودكان قرار دهيد.
بلع باطري در كودك مي تواند با عوارض جدي همراه باشد. در اين موارد كودك را سریعاً به يك مركز درماني منتقل كنيد.
از نگهداری شربت متادون در داخل یخچال و در کنار بقیه نوشیدنی ها خودداری نمایید.
مسموميت اتفاقي در اثر بلع نفت در كودكان بسيار خطرناك است. در صورت بلع نفت توسط كودك هر چه سريع تر او را به نزديك ترين مركز درماني منتقل نماييد. اگر کودکی نفت را ببلعد کشنده نیست ولی اگر کودک وادار به استفراغ شود این امر می تواند منجر به مرگ وی شود.

مسمومیت با گاز منوکسید کربن

منوكسيد كربن گازي بي رنگ، بي بو و بدون طعم و غير محرك است كه در اثر سوختن ناقص سوخت ها حاصل مي شود.
علايم تماس طولاني با منوكسيد كربن، سردرد، گيجي، ضربان شدید شقیقه ها، وزوز گوش و خواب آلودگي مي باشد. در ادامه تماس، فرد مسموم دچار تهوع، استفراغ، تپش قلب، كاهش هوشياري، آسیب دائمی عصبی، کما و مرگ شود.
سرد بودن لوله دودکش بخاری، دلیل بر خارج نشدن دود و گاز سمی می باشد.
استفاده از آب گرمکن نفتی یا گازی و یا دستگاه پکیج در داخل محیط حمام و یا محیطهای کوچک دربسته می تواند منجر به سوخت ناقص و مسمومیت با گاز شود.

مسموميت هاي ناشي از مواد غذايي و گياهان سمي

از مصرف كنسروهايي كه در قوطي آنها آثار نشت، برآمدگي و فرو رفتگي و زنگ زدگي مشاهده مي شود خودداري كنيد.
نوعي از مسموميت غذايي موسوم به ' بوتوليسم' از كشنده ترين انواع مسموميت هاست. این سم در مواد غذایی که در شرايط نامناسب و غير بهداشتي تهيه و نگهداري شوند ايجاد مي شود.علايم آن به صورت تاري ديد، دوبيني، افتادگي پلك، عدم توانايي حركتي، سختي در بلع، اختلال تكلم و يبوست ظاهر مي شود.
مسموميت با گياهاني مانند خرزهره، ديفن باخيا، گل انگشتانه، آزالیا، شوکران و كرچك مي تواند كشنده باشد.
مسموميت با قارچ هاي سمي بسیار خطرناک است. از مصرف قارچ هايي كه نوع آنها را نمي شناسيد جداً خودداري كنيد.
برخی از داروهای گیاهی در صورت مصرف بیش از حد یا نابجا می توانند مسمومیت های منجر به مرگ ایجاد نمایند.
بخور اوکالیپتوس در صورتیکه به اشتباه خورده شود، حتی در مقادیر کم (یک قاشق) می تواند کشنده باشد. از القای استفراغ در مسمومیت با این فرآورده خوداری نموده و مصدوم را سریعاً به بیمارستان منتقل نمایید.

مسموميت با سموم دفع آفات و مواد شيميايي و شوينده

در هنگام استفاده از فرآورده هاي شيميايي و سموم مختلف، برچسب روي بسته بندي را مطالعه نموده سپس مصرف نمائيد.
در هنگام استفاده از مواد شيميايي و فرآورده هاي شوينده و پاك كننده پنجره ها را باز كنيد تا هوا به خوبي در محيط جريان داشته باشد.
از اختلاط مواد شيميايي مانند جوهر نمك و جرم بر با فرآورده هاي سفيد كننده جداً خودداري كنيد. بخارات و گازهاي ناشي از اين اختلال بسيار سمي و خفه كننده مي باشد.
در صورت تماس سموم دفع آفات با پوست، ناحيه آلوده را با مقادير فراوان آب و صابون شستشو دهيد.
علايم و نشانه هاي مسموميت با برخي از سموم مي تواند به صورت تاخيري ظاهر شوند.
در صورت تماس پوست و يا چشم با مواد اسيدي و يا قليايي، پوست و چشم را با مقادير فراوان آب شستشو داده و هرگز از مواد قليايي و يا اسيدي جهت خنثي سازي استفاده نكنيد.
در صورت بلع مواد با خاصيت خورندگی مانند اسيدها و قلياها، هرگز بيمار را وادار به استفراغ نكنيد. اين كار مي تواند سبب وخيم شدن وضع بيمار گردد.
در منازل قدیمی، لوله های آب سربی و رنگ مورد استفاده در چارچوب و دیوار که حاوی سرب است می تواند منجر به مسمومیت با سرب شود. مسمومیت با سرب می تواند از طریق تنفس و یا خوردن ذرات معلق سرب موجود در هوا، خاک و یا آب صورت گیرد.
برخی از لوازم آرایش خصوصاً غیر استاندارد و حتی سرمه، حاوی مقادیر بالای سرب می باشند که لازم است از مصرف آنها خودداری کنید.

توجه: لحظات اوليه پس از بروز مسموميت، براي نجات فرد مسموم حياتي مي باشد. بنابراین بلافاصله پس از برخورد با ‏موارد ‏مسموميت جهت دريافت اطلاعات صحيح با شماره تلفن 1490 یا 190 و يا 115 ‏تماس ‏بگيريد.

منبع: واحد تحقیق و توسعه - معاونت غذا و دارو